Dz.U. 1989 Nr 17 poz. 92

Opracowano na podstawie:  Dz. U. z 2002r. Nr 112, poz. 979 z 2003r. Nr 137,poz. 1304.

USTAWA z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle.

Zapoznaj się z pełną treścią artykułu

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.
preambuła skreślona
Osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą na podstawie ustawy z dnia 19
listopada 1999 r. . Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178, z
2000 r. Nr 86, poz. 958 i Nr 114, poz. 1193, z 2001 r. Nr 49, poz. 509, Nr 67, poz.
679, Nr 102, poz. 1115 i Nr 147, poz. 1643 oraz z 2002 r. Nr 1, poz. 2) mogą
prowadzić tę działalność, z zachowaniem warunków określonych w niniejszej
ustawie. Działalność takich osób zaliczana jest do rzemiosła.

Art. 2.
1. Rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez
osobę fizyczną, z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym
tej osoby i na jej rachunek, przy zatrudnieniu do 50 pracowników . zwaną dalej
rzemieślnikiem.
1a. Rzemiosłem jest również zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej
przez wspólników spółki cywilnej osób fizycznych, z udziałem kwalifikowanej
pracy własnej, w imieniu własnym tych wspólników i na ich rachunek,
zatrudniających do 50 pracowników.

ust. 2,3 i 5 w art. 2
skreślone

4. Do rzemiosła nie zalicza się działalności: handlowej, gastronomicznej,
transportowej, usług hotelarskich, usług świadczonych w wykonywaniu
wolnych zawodów, usług leczniczych oraz działalności wytwórczej i usługowej
artystów plastyków i fotografików.

Art. 3.
1. Dowodami kwalifikacji zawodowych rzemieślnika są:
1) dyplom lub świadectwo ukończenia wyższej lub ponadgimnazjalnej szkoły o
profilu technicznym bądź artystycznym w zawodzie (kierunku)
odpowiadającym dziedzinie wykonywanego rzemiosła,
2) dyplom mistrza w zawodzie odpowiadającym danemu rodzajowi rzemiosła,
3) świadectwo czeladnicze albo tytuł robotnika wykwalifikowanego w
zawodzie odpowiadającym danemu rodzajowi rzemiosła.

2. Rzemieślnik obowiązany jest wykazać się innymi dowodami kwalifikacji
zawodowych niż określone w ust. 1, jeżeli z przepisów odrębnych ustaw wynika
obowiązek posiadania takich kwalifikacji.
3. Dyplomy mistrza i świadectwa czeladnicze mogą być wydawane przez izby
rzemieślnicze osobom, które złożyły stosowne egzaminy przed komisjami
egzaminacyjnymi izb rzemieślniczych.
3a. Podstawę przeprowadzania egzaminów w zawodach odpowiadających danemu
rodzajowi rzemiosła stanowią standardy wymagań egzaminacyjnych ustalone
przez Związek Rzemiosła Polskiego, z zastrzeżeniem ust. 3b.
3b. Podstawę przeprowadzania egzaminów w zawodach odpowiadających danemu
rodzajowi rzemiosła, ujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego,
stanowią standardy wymagań będących podstawą przeprowadzania egzaminu
potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, określone w odrębnych przepisach.
3c. Nadzór nad działalnością komisji egzaminacyjnych izb rzemieślniczych
sprawuje Związek Rzemiosła Polskiego przez:
1) przeprowadzanie, zgodnie z planem nadzoru, co najmniej raz w roku
kontroli działalności komisji egzaminacyjnych,
2) rozpatrywanie nieuwzględnionych przez izbę rzemieślniczą skarg
kandydatów dotyczących prawidłowości przeprowadzenia egzaminu,
3) analizowanie wyników egzaminów oraz formułowanie wniosków.
3d. Osoby wykonujące czynności z zakresu nadzoru mają prawo wstępu w
charakterze obserwatora na egzamin, po uprzednim powiadomieniu właściwej
izby rzemieślniczej, oraz wglądu do prowadzonej przez komisję egzaminacyjną
dokumentacji komisji.
3e. Osoby, o których mowa w ust. 3d, mogą wydawać komisjom egzaminacyjnym
zalecenia wynikające z przeprowadzonych czynności nadzoru. Komisja
egzaminacyjna w ciągu 7 dni od otrzymania zaleceń może zgłosić wobec nich
zastrzeżenia do Związku Rzemiosła Polskiego. W przypadku nieuwzględnienia
zastrzeżeń przez Związek Rzemiosła Polskiego komisja egzaminacyjna jest
obowiązana powiadomić Związek Rzemiosła Polskiego o realizacji zaleceń w
terminie 30 dni.
3f. W przypadku stwierdzenia istotnych uchybień w działalności komisji
egzaminacyjnych Związek Rzemiosła Polskiego może wezwać komisję do
usunięcia uchybień w wyznaczonym terminie, a w przypadku nieusunięcia
uchybień – odwołać osoby wchodzące w skład komisji lub cały skład komisji
albo unieważnić egzamin w całości lub w części.
3g. Izba rzemieślnicza:
1) zatwierdza zadania i pytania egzaminacyjne, opracowane na podstawie
standardów wymagań, o których mowa w ust. 3a i 3b,
2) zatwierdza szczegółowe kryteria oceniania,
3) dopuszcza kandydatów do egzaminów,
4) ustala wysokość opłat za egzaminy, uwzględniając jako podstawę kwotę
przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez
wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego
ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, z tym że
wysokość opłaty nie może przekroczyć:
a) za egzamin mistrzowski – 40% podstawy,
b) za egzamin czeladniczy – 20% podstawy,
5) prowadzi dokumentację komisji egzaminacyjnej, w tym ewidencję
egzaminów,
6) rozpatruje skargi kandydatów dotyczące prawidłowości przeprowadzenia
egzaminu,
7) organizuje szkolenia dla osób wchodzących w skład komisji
egzaminacyjnych według programu ustalonego przez Związek Rzemiosła
Polskiego.
3h. Izba rzemieślnicza może zwolnić w całości lub w części osobę przystępującą do
egzaminu z opłaty, o której mowa w ust. 3g pkt 4.
4. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, po zasięgnięciu opinii
Związku Rzemiosła Polskiego, określi, w drodze rozporządzenia, warunki
powoływania komisji egzaminacyjnych izb rzemieślniczych, warunki
dopuszczania do egzaminu i sposób jego przeprowadzania, wysokość
wynagrodzenia członków komisji, warunki wydawania oraz wzory świadectw
czeladniczych i dyplomów mistrzowskich, w tym wydawania duplikatów, a
także sposób dokonywania legalizacji dokumentów przeznaczonych do obrotu
prawnego z zagranicą oraz wysokość odpłatności za wykonywanie tych
czynności.
4a. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 4, powinno uwzględniać w
szczególności wymagania, jakim powinny odpowiadać osoby wchodzące w
skład komisji egzaminacyjnych, zakres obowiązujących tematów
egzaminacyjnych oraz możliwość zwolnienia z części egzaminu osoby
przystępującej do egzaminu.
5. Rzemieślnicy zatrudniający pracowników w celu przygotowania zawodowego w
rzemiośle obowiązani są spełniać warunki określone odrębnymi przepisami oraz
być członkami jednej z organizacji, o których mowa w art. 7 ust. 3 pkt 1 i 3.
6. Nadzór nad przebiegiem przygotowania zawodowego w rzemiośle pracowników
młodocianych sprawuje izba rzemieślnicza lub z jej upoważnienia cech,
właściwe ze względu na siedzibę rzemieślnika.

Rozdział 2

Podstawowe prawa i obowiązki rzemieślnika

Art. 4.
1. Rzemieślnik ma prawo:
1) zrzeszania się w organizacjach, o których mowa w art. 7 ust. 3 pkt 1 i 3, na
zasadach określonych w ustawie,
2) wybierać i być wybieranym do organów samorządu gospodarczego
rzemiosła,
3) korzystać z uproszczonych (zryczałtowanych) form opodatkowania oraz
zwolnień i ulg podatkowych na zasadach powszechnie obowiązujących
przedsiębiorców.
2. W przypadku śmierci rzemieślnika współmałżonek pozostający do chwili
śmierci na utrzymaniu rzemieślnika oraz małoletni zstępni mają prawo nadal
wykonywać rzemiosło w warunkach i na zasadach obowiązujących
rzemieślnika.
3. Na rachunek zstępnych rzemiosło może być wykonywane przez ustawowego
opiekuna do czasu osiągnięcia przez nich pełnoletności lub ukończenia nauki w
szkołach ponadgimnazjalnych lub wyższych.
4. Uprawnienia, o których mowa w ust. 2, przysługują także pozostającym na
utrzymaniu rzemieślnika do chwili jego śmierci pełnoletnim zstępnym
pobierającym naukę w gimnazjach, szkołach ponadgimnazjalnych lub wyższych
przez okres pobierania przez nich nauki w tych szkołach.
5. W przypadkach gdy dany rodzaj rzemiosła może być wykonywany wyłącznie po
wykazaniu się przez rzemieślnika posiadaniem uprawnień zawodowych, o
których mowa w art. 10 ustawy wymienionej w art. 1, współmałżonek lub
zstępni, o których mowa w ust. 3 i 4, prowadzą działalność za pośrednictwem
osoby posiadającej wymagane kwalifikacje.

Art. 5.
1. Rzemieślnik jest obowiązany przestrzegać zasad etyki i godności zawodowej.
2. Szczegółowe zasady etyki zawodowej i rzetelnego wykonywania rzemiosła
cechowego określa samorząd gospodarczy rzemiosła.
3. Przepis ust. 1 dotyczy także członków organizacji samorządu gospodarczego
rzemiosła, o których mowa w art. 7 ust. 7.

Art. 6.
1. Rzemieślnicy podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za naruszenie zasad
etyki zawodowej i rzetelnego wykonywania rzemiosła.
2. Zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej i tryb postępowania dyscyplinarnego
określają statuty organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła.

Rozdział 3

Samorząd gospodarczy rzemiosła

Art. 7.
1. Tworzy się samorząd gospodarczy rzemiosła.
2. Samorząd gospodarczy rzemiosła jest niezależny w wykonywaniu swych zadań i
podlega tylko przepisom prawa.
3. Organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła są:
1) cechy,
pkt 2 i 5 w ust. 3
w art. 7 skreślone
3) izby rzemieślnicze
4) Związek Rzemiosła Polskiego,
4. Organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła tworzone są z inicjatywy
członków na zasadzie dobrowolnej przynależności.
5. Do zadań samorządu gospodarczego rzemiosła należy w szczególności:
1) promocja działalności gospodarczej i społeczno-zawodowej rzemiosła,
2) nadzór nad organizacją i przebiegiem procesu przygotowania zawodowego
w rzemiośle,
3) udzielanie pomocy rzemieślnikom i innym przedsiębiorcom zrzeszonym w
organizacjach samorządu gospodarczego rzemiosła,
4) reprezentowanie interesów środowiska rzemieślniczego wobec organów
administracji publicznej,
5) uczestniczenie w realizacji zadań z zakresu oświaty i wychowania w celu
zapewnienia wykwalifikowanych kadr dla gospodarki.
6. Właściwi ministrowie zasięgają opinii Związku Rzemiosła Polskiego odnośnie
do projektów aktów prawnych dotyczących rzemiosła.
7. Za zgodą organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła jej członkami mogą
być, na czas określony, także osoby fizyczne wykonujące działalność
gospodarczą, niebędące rzemieślnikami, zatrudniające nie więcej niż 50
pracowników.

Art. 8.
Organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła wymienione w art. 7 ust. 3 mają
osobowość prawną.

Art. 9.
1. Cechy są organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła zrzeszającymi
rzemieślników według kryterium terytorialnego lub według rodzaju działalności
gospodarczej.
2. Podstawowym zadaniem cechu jest w szczególności utrwalanie więzi
środowiskowych, postaw zgodnych z zasadami etyki i godności zawodu, a także
prowadzenie na rzecz członków działalności społeczno-organizacyjnej,
kulturalnej, oświatowej i gospodarczej, a także reprezentowanie interesów
członków wobec organów administracji i sądów.

Art. 10.
1. Spółdzielnie rzemieślnicze działają na zasadach określonych w przepisach Prawa
spółdzielczego.
2. Zadaniem spółdzielni rzemieślniczych jest w szczególności organizowanie
działalności usługowej i wytwórczej rzemiosła, udzielanie pomocy członkom w
wykonywaniu ich zadań oraz prowadzenie własnej działalności gospodarczej i
społeczno-wychowawczej.

Art. 11.
1. Izby rzemieślnicze są organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła
zrzeszającymi cechy, spółdzielnie rzemieślnicze, rzemieślników nienależących
do cechów, a także inne jednostki organizacyjne, jeżeli ich celem jest wspieranie
rozwoju gospodarczego rzemiosła. Izby mogą w swych statutach przyjmować
nazwy z dodatkiem wyrazów .przedsiębiorczość. lub .przedsiębiorca. użytych
w odpowiednim przypadku, a także określeń zawierających wskazanie regionu.
2. Podstawowym zadaniem izb rzemieślniczych jest pomoc w reprezentowaniu
zrzeszonych organizacji oraz rzemieślników wobec organów administracji
publicznej oraz innych organizacji i instytucji, udzielanie swym członkom
pomocy instruktażowej i doradczej oraz przeprowadzanie egzaminów
kwalifikacyjnych. Szczegółowy zakres zadań izb rzemieślniczych określają ich
statuty.
3. Izby rzemieślnicze są uprawnione do potwierdzania egzaminów
kwalifikacyjnych świadectwami czeladniczymi i dyplomami mistrzowskimi oraz
do opatrywania ich pieczęcią z godłem Państwa.
4. Ilekroć w przepisach prawa mówi się o izbie rzemieślniczej, należy przez to
rozumieć izbę rzemieślniczą, utworzoną w trybie i na zasadach określonych w
niniejszej ustawie, bez względu na nazwę przyjętą w jej statucie.

Art. 12.
1. Organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła wymienione w art. 7 ust. 3 pkt
1-3 mogą powołać ogólnopolską reprezentację, zwaną .Związek Rzemiosła
Polskiego..
2. W Związku Rzemiosła Polskiego mogą się zrzeszać izby rzemieślnicze, a także
cechy o zasięgu ogólnopolskim.
3. Związek Rzemiosła Polskiego może być utworzony z inicjatywy co najmniej 10
organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła, wymienionych w art. 7 ust. 3
pkt 2 i 3, oraz cechów ogólnopolskich, które zadeklarują członkostwo w tym
związku w drodze uchwał walnych zgromadzeń.
4. Podstawowym zadaniem Związku jest zapewnienie zrzeszonym w nim
organizacjom pomocy w realizacji zadań statutowych, rozwijanie działalności
społeczno-zawodowej oraz reprezentowanie interesów rzemiosła w kraju i za
granicą.
5. Związek Rzemiosła Polskiego pełni względem spółdzielni rzemieślniczych
funkcje związku rewizyjnego, w trybie i na zasadach określonych w przepisach
Prawa spółdzielczego.

Art. 13.
Szczegółowe zadania organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła, ich ustrój,
stosunki prawne członków ustalane są w statutach uchwalanych przez zjazdy lub
walne zgromadzenia tych organizacji.

Art. 14.
Zasady gospodarki finansowej organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła oraz
zasady wynagradzania zatrudnionych w nich pracowników określają walne
zgromadzenia (zjazdy delegatów) tych organizacji, jeżeli inne przepisy nie stanowią
inaczej.

art. 15 pominięty
(tekst w obwieszczeniu)

Rozdział 4

Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 16.
Cechy i izby rzemieślnicze mogą być tworzone w trybie inicjatyw założycielskich
lub w drodze podziału istniejących organizacji pod warunkiem zapewnienia
samodzielności finansowej.

Art. 17.
1. Podstawą utworzenia cechu w trybie inicjatywy założycielskiej jest uchwalenie
statutu cechu odpowiadającego wymogom określonym w art. 16 przez co
najmniej 10 członków założycieli.
2. Podstawą utworzenia cechu w trybie podziału jest uchwała walnego
zgromadzenia cechu podlegającego podziałowi, powzięta w trybie określonym
w statucie, zawierająca postanowienia o zasadach podziału z uwzględnieniem
podziału składników majątkowych oraz praw i zobowiązań cechu podlegającego
podziałowi.

Art. 18.
Przepisy art. 17 mają odpowiednio zastosowanie do izb rzemieślniczych, z tym że
liczba członków założycieli (cechów) wynosi co najmniej 5.

Art. 19.
1. Cechy rzemieślnicze, izby rzemieślnicze i Związek Rzemiosła Polskiego
podlegają obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
2. Organizacje, o których mowa w ust. 1, uzyskują osobowość prawną z chwilą
wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.

art. 20 pominięty
(tekst w obwieszczeniu)

Art. 21.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 maja 1989 r.

Edytor

3. Izby rzemieślnicze są uprawnione do potwierdzania egzaminów